حق تقدم چیست؟

زمانی که یک شرکت تصمیم به افزایش سرمایه دارد، مطابق با قانون افزایش سرمایه باید سهامداران خود را برای افزایش سرمایه در اولویت قرار دهد.

شرکت زمانی که اقدام به افزایش سرمایه می کند، ابتدا اوراقی را با نام اوراق حق تقدم منتشر می کند و با توجه به میزان سهام اوراق حق تقدم را در اختیار سهامداران می گذارد.

نکات کلیدی

• مطابق با قانون، هر شرکت باید سهامداران خود را در الویت افزایش سرمایه قرار دهد.
• بعد از تصویب اقدام به افزایش سرمایه شرکت اوراق حق تقدم را منتشر می کند.
• اوراق حق تقدم به میزان سهام هر سهامدار به آنها تعلق می گیرد.

درک حق تقدم

شرکت ها زمانی که تصمیمی به افزایش سرمایه دارند اقدام به برگزاری مجمع می کنند و در صورت به تصویب رسیدن افزایش سرمایه اوراقی را با نام اوراق حق تقدم منتشر می کنند و با توجه به میزان سهام سهامدارنش این اوراق را به حساب پورتفوی آن ها منتقل می کند.

مطابق با قانون، هر شرکتی که تصمیمی به افزایش سرمایه داشته باشد باید اولویت در افزایش سرمایه را به سهامداران خود بدهد و ارائه دادن اوراق حق تقدم به سهامداران به معنی اولویت سهامداران است، به مفهوم دیگر می توان گفت حق تقدم در افزایش سرمایه با سهامداران است.

نماد اوراق حق تقدم دقیقاً نماد خود سهم است با این تفاوت که واژه (ح) به معنی حق تقدم در انتهای نماد اضافه می شود.

محاسبه حق تقدم

حق تقدم با توجه به میزان سهمی که هر سهامدار در شرکت دارد مطابق با فرمول زیر به سهامداران تعلق می گیرد.

(درصد افزایش سرمایه ÷ 100) × تعداد سهام = تعداد حق تقدم

مثال: فرض کنید شرکتی تصمیم به افزایش سرمایه به میزان 50 درصد دارد، اگر یک سهامدار 100 عدد سهم داشته باشد، تعداد اوراق حق تقدمی که به او تعلق می گیرد چقدر است؟

(50 ÷ 100) × 100 = 200

تعداد اوراق حق تقدمی که به سهامدار تعلق می گیرد 200 ورق است.

استفاده از حق تقدم

سهامداران می تواند به چند شکل از اوراق حق تقدم خود استفاده کنند که در ادامه به آن ها می پردازیم.

تبدیل حق تقدم به سهم

سهامدارانی که اوراق حق تقدم به آن ها داده شده است، می بایست در مدت زمان تعیین شده، اقدام به پرداخت ارزش اسمی هر سهم کنند که نرخ آن در ایران 1000 ريال است.

پس از پرداخت ارزش اسمی شرکت را در جریان پرداخت قرار می دهند و باید صبر کنند تا شرکت روال قانونی را در مورد تبدیل حق تقدم به سهم انجام دهد، لازم به ذکر است این روال قانونی امری زمان بر است که امکان دارد چند ماهی به طول انجامد، معمولا با انتشار آگهی توسط شرکت در سامانه کدال با موضوع افزایش سرمایه، روند قانونی تبدیل حق تقدم به سهم انجام می شود.

فروش حق تقدم

معاملات حق تقدم در بازار به مدت 60 روز انجام می شود که اگر شرکت بخواهد می تواند درخواستی را مبنی بر افزایش زمان معاملات به سازمان بورس ارائه کند و سازمان بورس با بررسی های لازم در صورت صلاح دید اقدام به افزایش زمان و تمدید روز های معاملاتی برای اوراق حق تقدم شرکت می کند.

سهامدارانی که اوراق حق تقدم را دریافت کرده اند می توانند در بازه زمانی تعیین شده اقدام به فروش اوراق حق تقدم خود کنند و نکته ای که باید به آن توجه کرد این موضوع است که محدودیتی در معاملات (خرید و فروش) اوراق تقدم برای افراد وجود ندارد، لذا تمام افراد مجاز به معاملات اوراق حق تقدم می باشند.

لازم است بدانید که دامنه نوسان در اوراق حق تقدم دو برابر اوراق خود سهام شرکت در بورس می باشد و دامنه نوسان اوراق حق تقدم فرابورسی برابر با خود سهام شرکت است.

معمولا قیمت اوراق حق تقدم به اندازه ارزش اسمی (1000 ریال) کمتر از قیمت خود سهام به فروش می رسد، البته این عدد می تواند بیشتر یا کمتر باشد که دلایل مختلفی را شامل می شود.

عدم فروش و واریز ارزش اسمی حق تقدم

اگر بنا به هر دلیل شخصی که حق تقدم را دریافت کرده است اقدام به پرداخت ارزش اسمی نکند و اقدامی برای فروش حق تقدم را نیز انجام ندهد، با پایان زمان معاملات حق تقدم، اوراق حق تقدم از پورتفوی شخص حذف می شود و شرکت با بررسی های لازم در پذیره نویسی عمومی اقدام به فروش اوراق حق تقدم کرده و با کم کردن هزینه های کارمزد و هزینه های دیگر وجه حاصل را به حساب سهامداری که از حق تقدم استفاده نکرده واریز می کند.

شیوه پرداخت ارزش اسمی به شرکت

با توجه به تصمیمات شرکت ها پرداخت ارزش اسمی به شیوه های مختلف انجام می شود، بعضی از شرکت ها تصمیم می گیرند که ارزش اسمی را از سود سالانه سهام هر شخص کم کنند و بعضی ها با اطلاع رسانی به سهامداران اعلام می کنند که ارزش اسمی را در یک بانک واریز کنند و موارد دیگر، در کل شیوه پرداخت ارزش اسمی با توجه به شرایط و تصمیمات شرکت انجام می شود.

نتیجه گیری

تفاوتی ندارد که شما در تحلیل های خود از تحلیل بنیادی یا تکنیکال استفاده کنید، حق تقدم موضوعی مهم است که تمام سرمایه گذاران و معامله گران بازار بورس باید نسبت به آن آگاهی لازم را داشته باشند و حق تقدم مربوط به افراد خاص یا شیوه خاص معاملاتی نمی شود.

محاسبه میزان حق تقدم ارائه شده به هر سهامدار موضوعی مهم است، زیرا می توانید با کسب اطلاعات در مورد شرکت و میزان افزایش سرمایه متوجه شوید که چه مقدار اوراق حق تقدم به یک شخص تعلق می گیرد.

می توان با آگاهی از راه های استفاده از حق تقدم نسبت به این اوراق تصمیمات بهتری گرفت.